Kupując używany samochód ciężarowy, taki w którym zainstalowany jest tachograf cyfrowy, możemy nawet nieświadomie, narazić się na całkiem spore sankcje karne jeżeli nie sprawdzimy dokładnie samego tachografu, a dokładniej tego czy został on przed sprzedażą wymieniony na inny.
Aby dokładnie omówić kwestię zdefiniuję na początek pojęcie „tachografu” lub „urządzenia rejestrującego”, które oznacza urządzenie przeznaczone do instalowania w pojazdach w celu automatycznego lub półautomatycznego wyświetlania, rejestrowania, drukowania, przechowywania i wysyłania szczegółowych danych dotyczących ruchu, oraz „przyrządu rejestrującego”, który oznacza tachograf bez czujnika ruchu i przewodów do przyłączenia czujnika ruchu. Zdefiniowanie poszczególnych składowych jest istotne dla zrozumienia problemu. Zacznijmy od kwestii handlowych.
Nie jest tajemnicą, że sprzedawca lub handlarz chcąc uzyskać wyższą ceną za pojazd może zmienić stan drogomierza w pojeździe na bardziej atrakcyjny dla potencjalnego nabywcy. O ile w samochodach osobowych czy dostawczych sprawa wydaje się prosta, cofamy stan drogomierza i w zasadzie jest po sprawie, o tyle w pojazdach wyposażonym w tachograf cyfrowy również możemy cofnąć „licznik”, ale zostanie jeszcze wartość drogomierza wpisana w przyrząd rejestrujący.
Pomysłowi sprzedawcy mogą zrobić dwie rzeczy. Pierwsza to zmiana stanu drogomierza w przyrządzie rejestrującym w wyspecjalizowanym warsztacie, gdzie potrzebna jest do tego karta warsztatowa, ale ten sposób zostawia łatwe do wykrycia ślady włącznie z danymi osoby dokonującej tej „zmiany”. Druga, to wymiana tachografu na inny, oczywiście używany, dostępny na miejscu, np. wyjęty z samochodu stojącego obok, zainstalowanie w samochodzie przeznaczonym do sprzedaży, wykonanie kalibracji z zapisaniem „nowego”, już niższego już stanu drogomierza. Obie formy manipulacji są stosunkowo łatwe do wykrycia, pod warunkiem, że przed zakupem sprawdzimy tachograf. W takiej sytuacji pojawia się pytanie, to ile osób kupujących używany samochód ciężarowy sprawdza tachograf przed zakupem? Prawie nikt.
Możemy jednak uniknąć potencjalnych kłopotów nie tylko związanych z wydaniem większej kwoty za pojazd, ale przede wszystkim związanych z potencjalnymi kontrolami i weryfikacją zainstalowanego w pojeździe urządzenia rejestrującego. Co potencjalny kupujący może zrobić? Przede wszystkim należy sporządzić wydruk danych technicznych z tachografu, jeżeli w poszczególnych blokach dotyczących kolejnych kalibracji zobaczymy zamianę numeru VIN, a nie wynika ona ze zmiany numeru VIN samego pojazdu (np. w związku z jakąś kolizją), to oznacza, że w danym pojeździe został zainstalowany tachograf pobrany z innego pojazdu. W przypadku samej zmiany wartości drogomierza przy kolejnych polach dotyczących kalibracji zobaczymy inną wartość drogomierza (przeważnie niższą).
Możemy również pobrać dane z tachografu korzystając na przykład z karty warsztatowej i sprawdzić czy, i jeżeli tak, to kiedy dokonano zmian stanu drogomierza, korzystając ze specjalistycznego oprogramowania (np. Tachospeed). W przypadku pobrania danych, łatwo będzie ustalić konkretną osobę, która dokonała zamiany stanu drogomierza, po numerze karty warsztatowej, która zapisywana jest w pamięci masowej przyrządu rejestrującego.
Jakiekolwiek wątpliwości powinny być podstawą do dokładnej analizy przebiegu pojazdu. Jeżeli pojazd był eksploatowany w Polsce, to od 2014 roku przy przeglądach pojazdu wpisywany jest stan drogomierza. Posiadając dowód rejestracyjny samochodu możemy to sprawdzić na stronie www.historiapojazdu.gov.pl.
A jakie mogą nowemu nabywcy grozić sankcje karne? Przecież wymiana tachografu nie jest nielegalna. Owszem, ale należy pamiętać, że po 1 października 2012 roku urządzenia rejestrujące montowane w pojazdach muszą spełniać wymagania Rozp. WE 1266/2009, niezależnie czy są nowe, czy używane. Sprzedawca chcąc pozbyć się pojazdu nie będzie zwracał uwagi czy nowy nabywca dostanie pojazd spełniający wymogi prawne w zakresie przepisów dotyczących tachografów czy nie, więc praktycznie zawsze do takiego pojazdu trafia tachograf używany, najtańszy, będący akurat pod ręką.
Skutkiem zainstalowania przyrządu rejestrującego niespełniającego wymogów prawa może być sankcja karna w wys. 3000 zł nałożona na przedsiębiorcę użytkującego pojazd za wykonywanie przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w tachograf niewyposażony w drugi niezależny sygnał dotyczący ruchu pojazdu lub z odłączonym niezależnym sygnałem dotyczącym ruchu pojazdu, o ile jest wymagany, w przypadku braku drugiego sygnału prędkości. Modele tachografów 1 i 2 wersji, czyli montowane w pojazdach po praz pierwszy rejestrowanych do 30.09.2012 roku, nie rejestrują drugiego niezależnego sygnału prędkości, lub karę w wysokości 1000 zł w przypadku montażu czujnika ruchu który nie spełnia wymagań Rozp. WE 1266/2009, czyli takiego, który nie jest odporny na działanie pola magnetycznego.
Wskazana sankcja karna wynika z przepisów zawartych w art. 2 punkt 1 b) Rozp. Rady (WE) NR 2135/98, które wskazują, że od dnia wejścia w życie przepisów określonych w lit. a), pojazdy używane do przewożenia ludzi, zawierające więcej niż osiem miejsc nie licząc miejsca dla kierowcy i o ciężarze maksymalnym przekraczającym 10 ton, a także pojazdy używane do przewozu rzeczy, o ciężarze przekraczającym 12 ton, po raz pierwszy rejestrowane po dniu 1 stycznia 1996 r., o ile przekazywanie sygnałów do urządzenia rejestrującego, w które zostały wyposażone, jest wyłącznie elektryczne — spełniają wymagania określone w załączniku IB do rozporządzenia (EWG) 3821/85, w przypadku gdy dane urządzenie jest wymieniane.
Co oznacza, że każdy element tachografu, czyli przyrząd rejestrujący lub czujnik ruchu, w przypadku wymiany powinien spełniać wymogi aktualnie obowiązujących przepisów w tym przypadku załączniku IB do rozporządzenia (EWG) 3821/85, który nadal obowiązuje.
Wyjątkiem będzie sytuacja opisywana w wytycznych dotyczących typu tachografów instalowanych w pojazdach zarejestrowanych w państwie członkowskim, które są wykorzystywane do przewozu osób lub towarów drogą lądową i do których ma zastosowanie Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 z dnia 16.03.2018 roku, gdzie wskazano, że w pojazdach w których nie ma możliwości podłączenia niezależnego sygnału prędkości, ze względu na trudności techniczne, nie powinien być on włączony. Jednakże tachograf powinien być właściwej wersji w zależności od daty wymiany urządzenia.
