Od dłuższego już czasu zastanawiałem się nad problemem przewozu towarów niebezpiecznych w małych ilościach. Mamy przepisy wyłączające niektóre towary niebezpieczne, bądź określone ich ilości spod przepisów stosowanych przy przewozie towarów niebezpiecznych, gdyż te „małe ilości” nie stanowią takiego samego zagrożenia, jak większe ilości tych towarów, które już są obwarowane przepisami umowy ADR. Sama idea wprowadzenia tych przepisów jest słuszna, ale czy przewóz tych małych ilości towarów niebezpiecznych jest naprawdę bezpieczny?
Przyjrzyjmy się więc tym niewielkim ilościom towarów niebezpiecznych. Na początek postanowiłem zastanowić się nad przewozem towarów niebezpiecznych w tzw. „ilościach ograniczonych”. Definicji „ilości ograniczonych” nie znajdziemy w umowie ADR. Definicji nie ma jej również w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych. Czym więc są te „ilości ograniczone”? Informację na temat ilości ograniczonych znajdziemy w dziale 3.4 umowy ADR „Towary niebezpieczne zapakowane w ilościach ograniczonych”.
Postaram się więc w skrócie zdefiniować czym są te „ilości ograniczone. Jest to określony sposób zapakowania niektórych towarów niebezpiecznych, w określone limity ilościowe dla opakowania wewnętrznego, umieszczonych następnie w odpowiednich opakowaniach zewnętrznych. Informację o maksymalnej zawartości towarów niebezpiecznych w opakowaniu znajdziemy w kolumnie (7a) Tabeli A w dziale 3.2 umowy ADR. Ilości, które tam znajdziemy oscylują pomiędzy 120 ml, a 5 l lub 5kg.
Jeżeli natomiast pojawi się cyfra „0”, oznacza to, że przewóz tego towaru niebezpiecznego jest niedozwolony w ilościach ograniczonych. Obecnie nie znajdziemy już oznaczeń, z którymi wszyscy kojarzyliśmy te wyłączenie, a mianowicie tzw. oznaczenia (LQ). Od nowelizacji umowy ADR w 2015r. ilości ograniczone możemy jedynie rozpoznać po następującym symbolu:
Symbol ten z pewnością upraszcza i ujednolica sposób oznakowania towarów przewożonych w ilościach ograniczonych, jednakże w mojej ocenie znacząco utrudnia kontrolę przewozu tych towarów, a także ewentualne działania ratownicze, w przypadku jakiegoś zdarzenia, a tym samym w znaczący sposób obniża poziom bezpieczeństwa w transporcie tych towarów.
Załóżmy bowiem, że jednostka transportowa przewozi właśnie towary oznaczone powyższym symbolem. Na wstępie podkreślić należy, że przepisy umowy ADR nie nakładają na przewoźnika obowiązku posiadania dokumentu przewozowego, w którym jest zawarta informacja jakiego rodzaju są to towary. Mówiąc krótko nie mamy żadnego dokumentu informującego nas o tym, że przewożone są towary niebezpieczne.
O fakcie, że mamy do czynienia z towarami niebezpiecznymi przewożonymi w ilościach ograniczonych dowiadujemy się dopiero po otwarciu przestrzeni ładunkowej i zobaczeniu przesyłek oznaczonych powyższym symbolem.
I teraz „konia z rzędem” temu, kto mi powie co jest zapakowane w opakowanie pokazane powyżej. Nie potrafię sobie wyobrazić działań ratowniczych w sytuacji, gdyby doszło do jakiegokolwiek rozszczelnienia opakowań zawierających towary niebezpieczne oznakowane w sposób pokazany powyżej. Służby ratownicze bez żadnych dodatkowych informacji nie wiedzą z jaką substancją mają do czynienia. Ktoś chciał uprościć sposób przewozu, nie zastanawiając się jakie to może nieść za sobą konsekwencje. A nie mogło być tak jak dawniej?
- UN1760 Materiał żrący, ciekły (bez zagrożenia dodatkowego)
- UN1263 Farby (materiał ciekły zapalny, bez zagrożenia dodatkowego)
Widząc tak oznakowane opakowania wiedzieliśmy, jaki materiał niebezpieczny znajduje się wewnątrz. W przypadku jakichkolwiek zdarzeń z udziałem sztuk przesyłek oznakowanych jak powyżej, właściwe służby od razu wiedziały jakie podjąć działania ratownicze. Również służby kontrolne miały łatwiej. Można było sprawdzić, czy wysyłający zastosował się ograniczeń wysyłkowych dotyczących opakowania wewnętrznego.
A teraz? Nikt z osób przeprowadzających kontrolę bez dodatkowych informacji dotyczących towaru niebezpiecznego zapakowanego w ilościach ograniczonych nigdy nie będzie wiedział, czy nadawca dobrze zastosował zwolnienie dotyczące „ilości ograniczonych”, czy też popełnił błąd, dobierając niewłaściwe opakowanie.
Pamiętajmy, że zgodnie z kolumną 7a Tabeli A umowy ADR oraz przepisem 3.4.1 tj. jeśli w kolumnie 7a jest wskazany limit ilościowy „0” to oznacza, że towar jest niedopuszczony do przewozu w ilościach ograniczonych. Więc moim zdaniem, aby ustalić czy w ogóle towar jest dopuszczony do przewozu w ilościach ograniczonych należałoby każdorazowo zwracać się mimo wszystko o kartę charakterystyki danego towaru albo innego dokumentu mogącego potwierdzić co jest przewożone.
Obecnie stosowane oznakowanie dla „ilości ograniczonych” opiera się na założeniu, że wszyscy robią to bardzo dobrze i nikt nie popełnia błędów. Założenie takie w mojej ocenie jest błędne. Jeżeli nikt nie będzie kontrolował takich przewozów (no bo jak?), to za chwilę może się okazać, że nikt nie będzie umiał powiedzieć, czy firmy wysyłające towary niebezpieczne robią to dobrze, czy też popełniają przy tym jakieś błędy.
Wróćmy zatem do zagadnienia, co wiemy o sztuce przesyłki zapakowanej zgodnie z przepisami dotyczącymi „ilości ograniczonych”?
W przypadku towarów niebezpiecznych zapakowanych w opakowania np. w skrzynie tekturowe całkowita masa brutto sztuki przesyłki nie powinna przekraczać 30 kg. Towary niebezpieczne zapakowane w ilości ograniczone mogą być również przewożone na tacach obciągniętych folią termokurczliwą lub folią rozciągliwą. W takim przypadku całkowita masa brutto sztuki przesyłki nie powinna przekraczać 20 kg.
Zatem pierwszym znanym nam parametrem, jest masa brutto pojedynczej sztuki przesyłki. Dla przykładu załóżmy zatem, że nadawca zapakował płyn do spryskiwaczy w plastikowe pojemniki po 5 litrów każdy.
W sytuacji, gdy 1 litr spryskiwacza = 1 kilogram i na tacy obciągniętej folią umieszczono 4 pojemniki zawierające po 5 litrów spryskiwacza każdy, to mamy pewność, że nie zostały spełnione wymogi określone dla przewozu towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych, bowiem całkowita masa sztuki przesyłki, w tym przypadku masa towaru niebezpiecznego, powiększona o masę opakowań pojedynczych oraz masę tacy i folii, którą obciągnięto pojedyncze opakowania przekracza magiczne 20 kg.
Jednakże, aby mieć tę 100% pewność, że dana sztuka przesyłki przekracza określone wymaganiami 20 kg (dla tacy ociągniętej folią) lub 30 kg dla opakowania kombinowanego, to należałoby taką sztukę przesyłki zważyć i dopiero wynik ważenia stanowić będzie o tym, że zostały, bądź nie zostały spełnione wymagania określone przepisami działu 3.4.
W sytuacji przedstawionej poniżej
obowiązkiem kierowcy jest sprawdzenie, czy łączna ilość wszystkich towarów niebezpiecznych zapakowanych w ilościach ograniczonych nie przekracza 8 ton masy brutto. W przypadku przekroczenia owych 8 ton masy brutto wymagane jest oznakowanie jednostki transportowej z przodu i z tyłu jak pokazano poniżej.
Na uwagę zasługuje również fakt, iż stosowanie zamiennie tablic barwy pomarańczowej zamiast powyższego oznakowania jest w myśl obecnych przepisów niedopuszczalne.
Autor: Jacek Wołczynek
Doradca DGSA
