W związku z wątpliwościami dotyczącymi przewozów wyłączonych z zakresie stosowania Rozp. 561/2006, jak również wyłączenia z ustawy o czasie pracy kierowców, należy wskazać, że zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt. h ROZPORZĄDZENIE (WE) nr 561/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 marca 2006 r. i art. 3 Rozp. 561/2006 spora część przewozów i pojazdów wyłączona jest na podstawie ww. artykułów z obowiązku stosowania zapisów z art. 5-9 Rozporządzenia WE 561/2006, tj. stosowania norm dotyczących czasu jazdy, przerw i odpoczynków.
W związku z wątpliwościami dotyczącymi przewozów wyłączonych z zakresie stosowania Rozp. 561/2006, jak również wyłączenia z ustawy o czasie pracy kierowców, należy wskazać, że zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt. h ROZPORZĄDZENIE (WE) nr 561/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 marca 2006 r. i art. 3 Rozp. 561/2006 spora część przewozów i pojazdów wyłączona jest na podstawie ww. artykułów z obowiązku stosowania zapisów z art. 5-9 Rozporządzenia WE 561/2006, tj. stosowania norm dotyczących czasu jazdy, przerw i odpoczynków.
Jednak w dalszym ciągu obowiązuje takiego przewoźnika czy kierowcę, ustawa o czasie pracy kierowców. Należy jednak zwrócić uwagę, że powyższa ustawa wyłącza również stosowanie niektórych przepisów dotyczących czasu pracy kierowcy w związku z art. 22 ustawy o czasie pracy kierowców przepisy art. 12 ust. 2 i 3, art. 13, art. 21 oraz art. 24 pkt 2 nie mają zastosowania do kierowców prowadzących pojazdy wymienione w art. 29 ustawy, w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 oraz w art. 2 ust. 2 lit. b Umowy AETR.
Natomiast art. 29 ust. 1 ww. ustawy, wskazuje, że, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej kategorie pojazdów, o których mowa w art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 561/2006, wyłącza się ze stosowania art. 5–9 tego rozporządzenia.
2. kategorie pojazdów, o których mowa w ust. 1, są wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem (UE) nr 165/2014.
Z powyższego wynika, że wyłączenie przewozów lub pojazdów wynikająca z art. 13 Rozrządzenia 561/2006 wyłącza również taki przewóz lub przejazd z zapisów ustawy o czasie pracy kierowców. Ponadto kierowca nie musi używać tachografu, a w pojeździe nie musi być on zainstalowany.
Otwartą kwestią, w przypadku służb kontrolnych, pozostaje posiadania w pojeździe wykonującym przejazd wyłączony zgodnie z ww. przepisami, tachografu który nie posiada ważnego badania okresowego, jednakże naszym zdaniem treść wskazanych powyżej przepisów wskazuje na brak ewentualnych sankcji karnych w takim przypadku.
Wyłączenie wskazane w art. 22 ustawy o czasie kierowców, do których nie musi stosować się kierowca obejmują:
- art. 12 (…)
- Tygodniowy czas pracy, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy
- 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Wymiar czasu pracy określony w ust. 1 i 2 obowiązuje także kierowcę zatrudnionego u więcej niż jednego pracodawcy.
Art. 13. 1. Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.
Art. 21. W przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin w danej dobie.
Art. 24 Pracodawca jest zobowiązany: (…)
2) uzyskać od kierowcy oświadczenie na piśmie:
- o wymiarze zatrudnienia albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy,
- o przeciętnej tygodniowej liczbie godzin wykonywanych przewozów drogowych lub innych czynności, na innej podstawie niż stosunek pracy, albo o ich niewykonywaniu. (…)
Powyższe wyłączenia z ustawy skutkować będą brakiem potencjalnych sankcji karnych w przypadku naruszenia omawianych powyżej przepisów w szczególności kwestii przerw i pracy w nocy.
Pozostają natomiast przepisy, które kierowcy wykonujące przewozy wyłączone na mocy art. 29 Ustawy o czasie pracy kierowców i art. 13 ust 1 Rozp. 561/2006 muszą spełniać. Należy wskazać, że w przypadku określonego w przepisach średniotygodniowego czasu pracy, dla takich kierowców zastosowanie będzie mieć dyspozycja z art. 11 ustawy o czasie pracy kierowców, który ogranicza czas pracy kierowców do 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu.
Art. 11 UoCPK wskazująca, że czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 1 i 3–5. oraz dyspozycja wynikająca z art. 14 UoCPKa dotycząca odpoczynków dobowych
- W każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dobowy odpoczynek, z wyłączeniem odpoczynku kierowców o których mowa w rozdziale 4a, może być wykorzystany w pojeździe jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.
- W każdym tygodniu kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniowy nieprzerwany odpoczynek obejmuje odpoczynek dobowy, o którym mowa w ust. 1, przypadający w dniu, w którym kierowca rozpoczął odpoczynek tygodniowy.
- W przypadkach, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z jego przejściem na inną zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, nieprzerwany tygodniowy okres odpoczynku może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.
Oraz wynikający z art. 25 ust. 1 obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy
- 1. Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy kierowców w formie:
(…) - 4) innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności, lub
- 5) rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów, o których mowa w pkt 1–4. (…)
Jak wskazuje powyższa analiza przepisów przejazdy wykonywana na podstawie wyłączenia, z Rozp. 561/2006 nie zwalniają przedsiębiorcę z obowiązku prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców oraz stosowania opisanych norm z ustawy o czasie pracy kierowców. Co prowadzi do konkluzji, że nawet przy przejazdach wyłączonych z Rozp. WE 561/2006 przedsiębiorca może potrzebować specjalistycznego oprogramowania do rozliczania czasu pracy kierowców.
